👍 Psychoanaliza Stadia Rozwoju Psychoseksualnego

Według psychoanali­tycznej teorii Freuda, rozwój osobowości w dzieciństwie dzieli się na stadia psychoseksualne. W każdym ze stadiów dominują instynktowne, nie wyuczone popędy biologicz­ne, które mają charakter hedonistyczny (poszukiwanie przyjemności). Podczas każdego z tych kolejnych okresów satysfakcji zmysłowej dostarcza stymulacja innych eroge­nicznych stref ciała – ust, odbytu oraz genitaliów.

Te szeroko pojęte siły seksualne określa się terminem libido, obejmują zaś one ogół satysfakcji, jakiej jednostka doznaje w związku ze stymulacją ciała. W każdym ze stadiów rozwoju różny poziom zaspokojenia czy frustracji popę­dów składających się na libido (libidinal drives) dostarcza okazji dla konfliktu intrapsychicznego.

Nadmiar czy to gratyfikacji, czy to frustracji w jednym ze stadiów uniemoż­liwia normalne przejście do następnego i mówi się, że prowadzi do fiksacji na tym stadium. Fiksacje takie wpływają zatem na charakter przyszłych interakcji danego człowieka z jego otoczeniem. Przyjmuje się zatem, że fiksacja analna prowadzi do ukształtowania się charakteru obsesyjno-kompulsywnego, z takimi cechami, jak skąps­two, schludność, upór, a fiksacja oralna ma być determi­nantem narkomanii, kompulsywnego jedzenia, jak również skłonności do sarkazmu i gadatliwości.

Najbardziej pierwotnym stadium rozwoju psychosek­sualnego jest stadium oralne, w którym rejon ust jest nie tylko związany z karmieniem, lecz jest równocześnie zasadniczym źródłem stymulacji oraz kontaktu z otocze­niem. Nie ulega wątpliwości, że niemowlęta i małe dzieci spędzają znaczną część czasu na czynnościach ssania nie mających charakteru pokarmowego (takich, jak ssanie kciuka czy palca u nogi).

W następnym stadium, analnym, głównym źródłem gratyfikacji jest najpierw wydalanie odchodów, a następnie ich zatrzymywanie. Przyjemność, jaką dziecko czerpie zarówno z czynności wydalania, jak i obecności jego produktów, w większości kultur jest sprzeczna z wymaga­niami społecznymi i w końcu zostaje stłumiona i poddana regulacji.

W następnym okresie satysfakcji erotycznej dostarcza przede wszystkim eksploracja i stymulacja własnego ciała, a zwłaszcza członka u chłopców i pochwy u dziewcząt. Po tym stadium fallicznym następuje stadium latencji, w którym seksualność na parę lat „schodzi do podziemia”; wreszcie, w okresie dojrzewania jednostka osiąga stadium genitalne przechodząc od autoerotyzmu do stymulacji przez kontakt z narządami płciowymi innych osób. Dzieci pokonując te stadia, uczą się identyfikacji z właściwą rolą seksualną, rozwija się u nich „sumienie” (Superego), częściowo w wyniku uporania się z miłością seksualną do rodzica przeciwnej płci (sytuacja Edypa) i przygotowują się do odpowiedniego kulturowo heteroseksualizmu wieku dojrzałego.

Na podstawie swych obserwacji Freud doszedł do wniosku, że źródłem energii dla wszelkiego rodzaju zachowań są dwa podstawowe „popędy”, które występują u każdej jednostki już w momencie urodzenia się. Nazwał te dwa popędy „Eros” i „Tanatos”. Eros, „popęd seksualny”, czyli „instynkt życia” (dzięki tej koncepcji Freud zyskał w pewnych kręgach opinię „obleś­nego starucha”) w rzeczywistości oznaczał coś więcej, niż zwykle mamy na myśli mówiąc o popędzie seksualnym.

Eros obejmował wszelkie dążenia do twórczej syntezy; według Freuda dążenie do zjednoczenia seksualnego było tylko jednym z przejawów tego popędu. Tanatos, „popęd agresji”, czyli „instynkt śmierci”, obejmował wszelkie dążenia do samozagłady, niszczenia porządku, kształtu i regularności. Freud zakładał, że aktywność psychiczna, podobnie jak aktywność fizyczna, wymaga energii. Jak już wspominaliśmy, energia twórczego popędu nosi nazwę libido – Freud nie zaproponował odrębnego terminu dla energii psychicznej związanej przypuszczalnie z Tanato­sem. Id, superego i ego.