👍 Teorie Nierówności Społecznych

Teoria trwałości klasowego podziału

Powstała w latach 40 – tych XX wieku.

Podział na klasy „pracującą” i „biznesu” utrzymuje się nadal, pomimo ogromnych zmian społecznych jakie zaszły w ostatnich 50 latach. Klasa biznesu to właściciele kapitału akcyjnego, zaś klasa pracująca to ludzie żyjący z pracy najemnej – pracownicy fizyczni i umysłowi.

Lundberg – „Ameryka 60-ciu rodzin” – 1939

W Ameryce wystąpiła koncentracja kapitału w rękach nielicznych – w rękach 60-ciu najbogatszych rodzin. Główne przemiany w strukturze klasowej polegają na:

• 1. Przekształceniu kapitału rzeczowego w kapitał akcyjny.
• 2. Koncentracji kapitału w rękach „business-class” i wzrost liczby najemnych pracowników „working-class”.

Teoria równowagi interesów

Struktura współczesnych społeczeństw industrialnych jest strukturą klasową. Stosunki między tymi klasami są w stanie równowagi.

Laski, Truman, Riesman:

Klasy społeczne ulegają ogromnym przemianom
Biznesmeni rozpadają się na szereg grup o odmiennych interesach – rozwarstwienie akcjonariatu. Oddzielenie panowania ekonomicznego od panowania politycznego – teoria rewolucji menedżerów. Pojawiają się menedżerowie.Naciski grup interesów wzajemnie się równoważą, dlatego władze polityczne podejmują kompromisowe decyzje.

Podstawowe grupy: kapitaliści, farmerzy i robotnicy wywierają wpływy na różnych szczeblach.
System taki sprawia, że nie tworzą się przywileje i upośledzenia społeczne, niweluje on nierówności społeczne.

Teoria dekompozycji struktury klasowej i instytucjonalizacji konfliktu

Następuje dekompozycja klas społecznych, klasy przekształcają się w warstwy.

Dahrendorf

Dekompozycja kapitału, akcjonariat uspołecznia kapitał.
następuje oddzielenie własności od kierownictwa – specjalizacja kadry menedżerskiej. Społeczeństwa kapitalistyczne przekształcają się w społeczeństwa menedżerskie, w których wszyscy (w tym także akcjonariusze) są pracownikami najemnymi. Zysk nie pochodzi z wyzysku siły najemnej, ale ze zwiększenia produkcji, postępu technicznego, zwiększenia efektywności pracy.

Dekompozycja dotyczy także klasy robotniczej: pojawiają się różne grupy specjalistów spełniających różne role i posiadających różne grupy interesów. Klasa średnia jest również zdekomponowana – składa się z różnych grup pracowniczych o różnych interesach. Proces ruchliwości odgrywa podstawową rolę w dekompozycji struktury. Konflikty międzygrupowe sprowadzone zostają do konfliktów między jednostkami.

Instytucjonalizacja konfliktu – nastąpiło uchwalenie praw człowieka, co w efekcie przyniosło zniesienie krańcowej nierówności społecznej. Instytucjonalna gwarancja to prawne gwarancje praw człowieka. Mają one za zadanie ograniczenie konfliktów do sfer w których zachodzą.

Teoria nieadekwatności koncepcji klas

Marcuse, Habermas

Koncepcja klas jest poznawczo nieadekwatna i nieużyteczne, ponieważ społeczeństwa współczesne są jednowymiarowe, masowe i homogeniczne. Ujednolicenie społeczeństwa sprawia, że klasy zanikają. Własność straciła na znaczeniu, zatem to nie własność różnicuje. Wzrasta rola zawodu i wykształcenia. Dochodzenie do wysokich pozycji jest efektem tego, co kto umie – a nie tego co posiada.

Nierówności społeczne z socjologicznego punktu widzenia są zawsze nierównościami strukturalnymi – nierówności w podziale dochodu oraz prestiżu społecznego.

Rodzaje nierówności

• 1. Nierówności polityczne
• 2. Nierówności ekonomiczne
• 3. Nierówności społeczne – np. nierówne możliwości kształcenia się.

Pojęcie nierówności jest odnoszone do wyobrażeń tego, co równe i sprawiedliwe, dlatego jest pojęciem wartościującym (podział wedle urodzenia i pozycji społecznej; wedle zasług – każdemu tyle, ile przyznaje mu prawo, każdemu to samo itp.).

W socjologii równość społeczną rozumie się jako

• a) równe traktowanie, czyli równość miary
• b) równe możliwości, czyli równość szans
• c) równe pozycje, czyli równość sytuacji

Równość społeczna to stan nierówności, tyle że społecznie akceptowany.

Dwa rodzaje nierówności

• – nierówności uniwersalne – wynikają z istoty życia społecznego (kierownicy vs. kierowani)
• – nierówności swoiste – są wynikiem danego systemu społecznego.

Ujęcia nierówności

Dystrybucyjny aspekt nierówności

– nierówny rozkład dóbr, lub nierówny dostęp do tych dóbr relacyjny aspekt nierówności

– asymetryczność podstawowych relacji określających strukturę społeczną: np. relacje między kierownikiem a kierowanym wpływają na kształt struktury